Hoe maak je van een nieuwe plek jouw thuis en hoe wordt je Rotterdammer, in een stad met 170 nationaliteiten? In de serie Grenzeloze Rotterdammers gaat journaliste Dore van Duivenbode langs bij verschillende gemeenschappen die zich hier in de laatste acht decennia hebben gevestigd. Hoe werden zij Rotterdammers en hoe veranderde Rotterdam in een wereldstad? Vanaf juni werden acht afleveringen uitgezonden op de lokale televisie. CBK Rotterdam droeg bij aan de totstandkoming van de serie, die werd gemaakt in opdracht van OPEN Rotterdam en RTV Rijnmond.
1. Opnieuw beginnen
Al voor Rotterdam werd platgegooid hadden verschillende migrantengroepen hier een thuis gemaakt. Zij moesten ook opnieuw beginnen na het bombardement en hebben letterlijk of figuurlijk de eerste stenen gelegd van de Wederopbouw. Al meer dan driehonderd jaar geleden waren de Schotten in Rotterdam te vinden en stichtten zij hun Scots International Church. Na het bombardement bouwden ze een nieuwe kerk achter de Witte de Withstraat. Marion Pot was er vanaf de eersts steen bij. De familie Betti was in 1922 de eerste Italiaanse familie die een ijszaak in de stad opende en later ook pizza’s ging verkopen. Tegenwoordig heeft achterkleinzoon Bruno Giuntoli er de dagelijkse leiding. In de Rotterdamse haven werkt Bob Weerman als roeier bij de KVRE. Hij is een kwart Schots en behoorlijk trots op zijn roots.
2. Warm Welkom
Na de onafhankelijkheid van Indonesie in 1949 kwamen honderdduizenden Indische Nederlanders naar het moederland. Sommigen keerden terug naar hun geboorteland, anderen waren hier nog nooit geweest. Ook kwamen zo’n vierduizend Molukse soldaten op bevel met hun families naar Nederland. Zij hadden voor Nederland gevochten en waren in Indonesie hun leven niet zeker. De (tijdelijke) vestiging in Nederland van de Indo’s en Molukkers ging niet gepaard met een warm welkom.
Olympia Latupeirissa protesteert tegen de herdenking 65 jaar Molukkers in Nederland, Carel Banse zet zich in voor een Indisch monument, Christie Haalboom werkt aan de programmaserie INDO en Distefano Noya zet de strijd voor de onafhankelijke Molukse staat voort. Zij zetten zich ieder op hun eigen manier in voor de erkenning van het laatste stukje postkoloniale geschiedenis.
3. In Transit
Vanaf de jaren ‘60 kwamen de eerste Kaapverdianen naar Rotterdam als zeelieden onder Nederlandse vlag. In diezelfde tijd kwamen ook de eerste Spaanse gastarbeiders. De havens groeide als kool; er was werk genoeg. Voor de Kaapverdianen veranderde Rotterdam in een thuis, maar de meeste Spanjaarden gingen na gedane arbeid weer naar huis.
Stanis Ramalho was een van de eerste Kaapverdianen in Rotterdam. Hij opende een pension voor andere zeelieden om hier vaste grond onder de voeten te krijgen. Arturo Corral kwam ook in de jaren zestig en ging zich voor zijn Spaanse landgenoten inzetten. Lilian Cardoso en haar voorbeeld Tomasia Teixeira leren de Kaapverdiaanse vrouwen mondiger te worden en voorbij het label ‘stille migranten’ te komen. Elisabel Castaneda geeft dansles in de laatste Spaanse vereniging in de regio.
4. Een nieuw thuis
De gezinshereniging bracht in de jaren zeventig Turkse families naar Rotterdam. En door de onafhankelijkheid van Suriname verhuisden Surinamers naar Nederland. Hoe maakten zij van Rotterdam een nieuw thuis? Mildred Korstam begeleidt de Surinaamse seniorengroep Ajuma en maakt een wekelijks radioprogramma om contact te houden met de ouderen. Veyis Șenyürek is voorzitter van woongroep Orkide, waar 25 Turkse gezinnen wonen, die als gastarbeiders naar Rotterdam waren gekomen. Maatschappijleraar Halil Karaaslan probeert jongeren hun eigen definitie van succes te laten bepalen. Lloyd Hunte heeft de eerste Surinaamse dragersvereniging in Nederland en brengt overledenen dansend naar hun laatste rustplaats.
5. Een Hoorbare Stem
In de jaren tachtig ontvluchtten de Chilenen de dictatuur van Pinochet en zochten de Marokkanen een plek om hun geloof te belijden. Hoe lieten zij hun stem horen in Rotterdam?
Op zoek naar een grotere ruimte nam de Marokkaanse moskeevereniging An-Nasr in de jaren tachtig de leegstaande Mathenesserkerk over. Hadj Reyani roept er sindsdien op tot het gebed. In de Essalaam moskee op Zuid probeert imam Azzedine Karrat de brug te slaan tussen zijn gemeenschap van gelovigen en de rest van de buurt.
Kunstenaar Juan Heinsohn Huala vluchtte met zijn familie uit Chili tijdens de dictatuur van Pinochet. Via kunst en cultuur probeert hij mensen met elkaar te verbinden. In het HipHopHuis is Juans dochter Lisa met haar club Sprakuhloos bezig met een open mic avond.
6. Vervlogen land
Door de Balkanoorlog zochten Joegoslaven hun toevlucht in Rotterdam. Ook kwamen er in de jaren negentig Antillianen naar de stad voor een betere kans op werk. Hoe vonden zij hun weg in Rotterdam?
Mairee Scheepers Bishop kwam voor familiebezoek naar Nederland en heeft inmiddels al 18 jaar een kapsalon op de Groene Hilledijk.
Honkbalcoach Melfried Comenencia werd als kind naar zijn oom in Rotterdam gestuurd en probeert als coach andere Antilliaanse jongeren hetzelfde lot te besparen.
Wiskundeleraar en muzikant Emil Kunto raakte zijn land Bosnië kwijt en kwam in Rotterdam terecht waar hij een nieuw leven moest opbouwen.
Marinela Petrusa werd in Rotterdam geboren als dochter van Joegoslavische gastarbeiders, maar moest zich opeens Servisch-Kroatisch noemen.
Maja Stefanovic runt een bar op de Vierambachtstraat, waar alle ex-joegoslaven zich weer even een voelen.
7. Wir sind allen Bruder
Na de aansluiting bij de EU kwam er vanaf 2004 een nieuwe lichting Polen naar Rotterdam. Een paar jaar later sloot ook Bulgarije zich aan. Hoe verwezenlijken zij hun Europese droom?
Monica Raczek heeft in Polen rechten gestudeerd en kwam net als haar man voor betere arbeidskansen naar Nederland.
Petia Ivanova kwam al 18 jaar geleden uit Bulgarije naar Rotterdam en helpt andere Bulgaren een beetje op weg.
Ventsi Shopov is klusjesman en werd door Petia geholpen in Nederland te werken.
Joanna Smolarz kwam voor haar geliefde vanuit Polen naar Rotterdam en werd op slag verliefd op de Maasvlakte.
8. De grenzen voorbij
Tegenwoordig is Rotterdam een toeristenbestemming geworden. Dat we zo ver gekomen zijn en een fonkelnieuwe stad hebben gemaakt heeft ook weer aantrekkingskracht op mensen die een nieuw leven willen beginnen in Rotterdam.Van Syrische vluchtelingen op zoek naar houvast tot Chinese expats die voor architectuur en handel komen.
Yan Zhang kwam vanuit Shanghai voor een master naar de Willem de Kooning academie en pendelt heen en weer tussen deze steden, op zoek naar culturele uitwisseling.
Nebras Salheb ontweek de dienstplicht in Syrië en even later de oorlog door in Nederland te gaan studeren. Sinds kort werkt hij bij een architectenbureau.
Annie Tao werd met haar gezin naar Europa gestuurd om een nieuwe vestiging van het Chinese moederbedrijf op te zetten en de Nederlandse markt te verkennen.
Salim Alassad ontvluchtte de oorlog in Syrie en organiseert een bijeenkomst in Leeszaal West voor andere Syrische vluchtelingen.